Kompaksiyon nedir? Kompaksiyon, yapılar inşa edilirken zemin iyileştirmesi için yapılan çalışmalardır. Kompaksiyonda amaç, zeminin özelliklerinin iyi duruma getirilmesidir.
Bir yapının sağlam bir şekilde inşa edilebilmesi için zemin şartlarının istenilen durumda olması gerekir. Karayolu, havaalanı ve dolgu baraj gibi yapılardaki toprak dolgularının sıkı bir biçimde zemine yerleşmesi lazımdır. Böylece zemindeki hava hacmi azalır. Peki, kompaksiyon nedir?
Kompaksiyon Nedir?
Kompaksiyon, mekanik enerjinin uygulanasıyla zemindeki yoğunluğun artırılmasıdır. Başka bir deyişle, kompaksiyon, zemindeki hava hacminin azaltılmasıyla yapıyı oluşturan elemanların daha da sıkılaşmasıdır.
Kompaksiyonun Avantajları Nelerdir?
Zeminin daha güçlü olmasını sağlayan kompaksiyonun inşaat alanları yapılırken pek çok avantajı vardır:
- Zemin dayanıklılığı artar.
- Zeminin yük taşıma kapasitesi artar.
- Zeminin oturmasıyla ilgili sorunlar azalır.
- Zemindeki muhtemel hacim değişmeleri önlenir.
- Hidrolik geçirgenliği azalır.
Kompaksiyonun sahip olduğu derece kuru yoğunluğuna ya da ağırlığına bakılarak tespit edilir. Sıkıştırmanın ardından zemindeki kuru yoğunluk, su muhtevası, kompaksiyon enerjisi ve zeminin türüne bağlı olarak değişir.
Suyun Kompaksiyona Etkisi
Su içeriğinin işlevlerinden biri de kompaksiyondur. Su, zemindeki partiküller arasındaki sürtünmeyi azaltır. Hiç su yoksa zemin zor sıkışır. Sıkışma, biraz su eklenirse daha iyi gerçekleşir. Suyun artırılması sıkışmanın daha iyi olması anlamına gelir. Ancak suyun derecesini iyi ayarlamak lazımdır çünkü suyu gerektiği ölçüden fazla verilirse zeminde akma oluşmaya başlar.
Kompaksiyon Araçları
Birbirinden farklı kompaksiyon araçları vardır. Bütün bu araçlar arazi şartlarına göre kullanılır.
- Düz silindir, daha çok asfalt kaplamalarında ve dolgu sıkıştırma işlemlerinde kullanılır. Silindir zemine %100 temas eder. Kaya zeminlerin dışındaki tüm zeminlerde rahatlıkla kullanılabilir. Düz silindir, statik ağırlıkla kompaksiyon etkisi oluşturur.
- Lastik tekerlekli silindir, karayolu dolgularında ve toprak baraj yapımında kullanılır. Araç, zemine %80 temas eder. Granüler ve ince taneli zeminlerde kullanılması uygundur. Statik ağırlık ve yoğurma kompaksiyon etkisine sahiptir.
- Keçi ayaklı silindir, killi zeminlerde kullanılır. Araç, silindir yüzeye kenetlenmiş pek çok dairesel ve dikdörtgen ayaklardan oluşur. Araç %8 oranında zemine temas eder.
- Darbeli silindir.
- Hasırlı silindir, genellikle iri taneli, çakıllı ve bloklu zeminlerde kullanılır. Titreşim kırma ve parçalama özelliği vardır. Aracın zemine temas seviyesi %50’dir. Kompaksiyon etkisi statik ağırlık ve vibrasyondur.
- Dinamik kampaksiyon, gevşek ve yumuşak zeminlerde derin zeminleri iyileştirmede kullanılır. Gerilme ve titreşimle zemin sıkılaştırılır. Bu sayede dayanıklılığın artması sağlanır ve zemin daha iyi oturur.
